Hadih Maja

Hadih Maja atau Nariet Maja ialah : suatu perkataan atau pribahasa didalam kehidupan masyarakat Aceh. Hadih Maja ini mengandung unsur filosofis, yang digunakan sebagai nasehat/peringatan/penjelasan atau sindiran halus agar menjadi pedoman didalam menjalani kehidupan.

Dewasa ini khususnya pemuda/i Aceh mulai kurang mengenal dan juga memahami bentuk Peribahsa ini, dikarnakan kurangnya pemakaian bahasa daerah dan juga masuknya budaya luar Aceh. Sehingga membuka celah akan hilangnya salah satu seni budaya Aceh ini.

Padahal didalam hadih maja telah disampaikan akan tidak melupakannya, ini salah satu hadih maja yang menerangkan akan perlunya mengenal Adat Budaya:

Adat bak Pö Teumeuruhôm, hukum bak Syiah Kuala.

Qanun bak Putrö Phang, Reusam bak Laksamana.

dibawah ini saya papar beberapa hadis maja :

1. Anéuk dônya jinôë, tuha jih nyôn geutanyôë.

2. Aleè tob beulacan,barangkapéu ta kheun maleè tan(nyang maleè ureung jak sajan).

3. Anéuk sithôn tangkeh, ta peugah meunoë dji kheun meudéh.

4. Asai cabôk nibak kudè, asai pakè nibak seunda.

5. Aseë beu that ta lhat pawôn bak takuë, nyang jih aseë cit.

6. Aseë blang nyang pajôh jagông, aseë gampông nyang keunông geulawa.

7. Ata han jeut ta meunari, ta peugah tika hana gét.

8. Awai buét dudoë piké, teulah ôh akheé keupéu lom guna.

9. Awai ji duék deungôn ji tinggông (Awai ji nyuë deungôn ji duék).

10. Awai geulurông dudôë geu larang, pane ék leukang gaséh ka meusra.

11. Aweuk sabeé lam meusanthôk deungôn beulangông.

12. Bak gob mupakeè bek gata pawang, bak gob muprang bek gata panglima.

13. Bak ië laôt peu tabôh sira.

14. Bak nyang gatai, sinan tagarô (Gatai bak jarôë, tagarô bak gaki).

15. Bak si buta ta yuë béut kitab, bak si bangsat ta yuë meu dôa.

16. Bak ta tunyôk bek meu iséuk, bak ta peuduëk beu meulabang.

17. Bak ta mumat ka patah, bak ta meugantung ka putôh.

18. Bak kareèng pane na gapah.

19. Baranggadum raya ië kruëng, nyéng ge bileung ië kuala, Baranggadum buét rakyat, nyang geu bileung buet raja

20. Bek lageé bôh truëng lam jeu'è, hô nyang singèt keunan meurôn.

21. Bek leupah haba, bah leupah buët.

22. Bek taharap ké teuga gob.

23. Bek ta peurunôë buë méu ayôn (Bek ta peurunôë rimuëng pajôh sië).

24. Bit pih phui bak ta kalôn, geuhôn bak ta tidjik.

25. Bit pih takalôn miseé meu kuwèt, umu lon goh treb aneuk goh lom na.

26. Nyawông saboh, barangkapat pih mateé.

27. Bôh ru pirak geu sawak bak leungké leumô, Sinoë geujak, sideh pih geujak,v'oh meureumpôk sabe pungô. 

28.Bôh seureuba rasa, peunajôh ureung dusôn, Yoh gôh, ta lakeè rasa; ôh ka, ta lakeè ampôn.

29. Bubeè lam ië, ië lam bubeè, Hana ta thèë, cucô ka na.

30. Buét walanca-walance, awai pu buét dudôë pikè.

31. Buét ka keumah, keureuja ka jadéh.

32. Buya kruëng teu dông-dông, buya tamông meuraséuki.

33. Digôb geu criek ija di keudé, digeutanyôë ta criek ija di keuiëng.

34. Digôb nyang na karam di laôt, digeutanyôë karam di darat.

35. Djada wa djadi, méunan ta pinta méunan jadi.

36. Djak teu bungkôk-bungkôk, bak duëk teu leumièk-leumièk.

37. Djampôk pujôë droë.

38. Djarak ta jak le péu ta éu, trèb ta udèp lé péu ta rasa.

39. Djarôë uneun tak, jarôë wiè tarèk.

40. Djirhom geutanyôë deungôn èk leumô, ta rhom jih nyôn èk guda.

41. Duék di gampông wèt-wèt purèh, dilikôt inông maguën.

42. Eungkôt di laôt, asam di darat; musapat lam beulangông.

43. Gaseh, meunyô hana péu ta bri, hana leumah.

44. Get su nibak buët.

45. Geumadè ureung kaya.

46. Geutanyôë grôb, patah pha-pha; laba tan sipadè.

47. Geutanyôë meung ka tuha, sakri han kéumah le.

48. Geutanyôë nyôn syedara, tôë bek, jarak pih bek.

49. Geutak sapat, dua pat lhut. (sigô tak, dua pat lhut)

50. Gôb kab campli geutanyôë nyang kéu-éung Gob meuanéuk geutanyôë madéung.

51. Gôb séuméusië, geutanyôë tak tuléung.

52. Gôb pajôh bôh panah, tanyôë nyang méuligan géutah.

53. Gôh lom wôë pangkai, ka takira laba.

54. Hana buët mita buët; badan payah, kémiroë téusuët.

55. Hana brat ureung nyang mè, brat ureung kalôn.

56. Hana méugruk-gruk, béuna méugrek-grek.

57. Hana meukab, beuna meukib; hana nyang lé, beuna nyang dit.

58. Hana nyang mé ië méu sidrôë, bandum méu apui.

59. Hana sakèt geutob ngôn rincông, leubeh sakèt géungièng ngôn iku mata.

60. Hana ta tuôh maguën, sikai han sèb, sicupak han abèh.

61. Hana ubat.

62. Harap kéu pagéu, pagéu pajôh padeè; harap kéu jantông, jantông jithôk hateè.

63. Hina bak dônya aréeuta téuh tan, hina bak Tuhan èlemeè hana.

64. Hô taba geulinyuëng gôb bôh.

65. Hu muka.

66. Ija pinggang ija inggôt; urôë tapinggang malam ta limbôt.

67. Ikat leumo lam lampôh gob.

68. Intan saban-saban, haréuga méulaèn-laen.

69. Yôh masa réubông han tatèm ngiëng, 'oh jeut ke triëng han èk lè ta puta.

70. Ka gadôh lam mata bek gadôh lam hatè.

71. Kayèm tajak géu tiëk situëk, jaréung ta jak taduëk geu bri tika.

72. Karèng thô bilèh léubôt; péunyakèt sôt meu ulang téuma.

73. Ka rôh ta méukat sira lam ujeuën.

74. Kapai di hôë le jalô.

75. Keupëu guna ië padè ka layeè; yôh ku tèm keè han tatèm gata.

76. Kéuréulèng nggang cit ke abéuk, kéuréulèng kuék cit kéu paya Méung hana lintah ngon cangguëk, pu buët kuék dalam paya

77. Khèm gôb khèm géutanyôë, ata jipeukhèm cit géutanyôë.

78. Kullu nafsin géubeët di uleè, nyan barô ta theè ta tinggai dônya.

79. Ku 'o-'o ku déungô han, ji anggôk kuanggôk, ku putrôk han.

80. Laba beuna, pangkai béu that bek.

81. Laba-labôh, meukri jiba meukri tabôh.

82. Lagak lageè udëung tèb, silewèu puntông kupiah phèb.

83. Lagee anéuk dara meutumeè subang.

84. Lagee anéuk buya teungôh cabak.

85. Lageè aseë pungô.

86. Lageè aseë lôb pagéuë.

87. Lageè awéuk ngon beulangông.

88. Lageè bak jôk lam utéuën, masèng-masèng peuglah pucôk drôë.

89. Lageè biëng phô.

90. Lageè bôh mamplam di wië, sikin di unéuën.

91. Lageè jalô ikat bak jalô.

92. Lageè ji réubôh ngôn ië léupië.

93. Lageè éungkôt thô paya.

94. Lageè kajak méunan kawoë.

95. Lageè kamèng jak atéuh bateè.

96. Lageè kamèng kab situëk.

97. Lageè kamèng ji pe ayéum ngôn kulèt pisang.

98. Lageè kamèng èh lam brôh.

99. Lageè manôk kemarôm.

100. Lageè mië sube èk.

101. Lageè mirahpati séuiët.

102. Lageè rimuëng ek bak kayeè, jeut di èk han jeut dji trén.

103. Lageè si buta ka teu bléut.

104. Lageè ta ngiëng bôh mamplam masak.

105. Lageè ta peurakan rimuëng ngôn kamèng.

106. Lageè ta péutupat kayeè céukôk.

107. Lageè ta côk leumo rhét lam môn, ôh lhéuh ta peu téungôh, ji pék geutanyôë.

108. Lageè tikôh lhéuh lam eumpang bréuh.

109. Lageè ureung mateè peurumôh.

110. Lageè ureung peh tèm.

111. Lageè utôh meunasah, gob péubuët gobnyan péugah.

112. Lam ta khèm-khèm dji céukak.

113. Langkah, raseuki, péu tumôn, maôt; hana kuasa geutanyôë hamba.

114. Léumo ka ék ta bloë, taloë han ék ta péuna.

115. Lhéuh bak buya, meu kumat bak rimuëng.

116. Mamèh bek bagah ta uèut, phèt bek bagah ta ulè.

117. Mangat asoë.

118. Mata uroë sigô sahô; ija barô sigô sapô.

119. Meukrôb-krôb lageè séungkô lam eumpuëng.

120. Méunasu meh-môh méukawen dua.

121. Méung hana angèn, paneè mumèt ôn kayeè.

122. Méung hana peng lam jarôë, séupôt lam nanggrôë peungéuh lam rimba.

123. Méung ka ta keubah, ka mangat bak tacôk.

124. Méung ka na ija barô, ka talô ija tuha.

125. Méung na ta keubah, nakéuh peu tacôk.

126. Méunyô galak ta meuséunda, bek ta kira luka asoë.

127. Méunyô hana sië kamèng, uleè kareèng pih mumada.

128. Méunyô utôh peulaku, bôh labu jéut keu asoë kaya.

129. Méunyô ta béunci cit lé peu dalèh, méunyô ta gaséh salah pih beuna.

130. Muka lageè mië pajôh anéuk.

131. Mumèt ôn kayeè lon téupeu cicèm, teusinyôm teukhèm lôn teupéu bahsa.

132. Nabsu kéu putik, ta cukô misè.

133. Nibak pagéu kông jeunerôp, nibak syèdara kông gob.

134. Nibak sihèt bah rhô.

135. Nibak ta aseèk, gét ta anggôk; béuthat brôk-brôk asai ka na.

136. Nit pih sèb, le pih habeh.

137. Nyang blôë buta, nyang publôë tulôë.

138. Nyang na bek ta péutan, nyang tan bek ta péuna.

139. Ôh lhéuh lhôk kôn dhéu.

140. Buèt ka dileè jinôë barô kéumah.

141. Panè meusu jarôë ta téupôk siblah.

142. Pèng abèh gasèh pih kuréung, péu lôm tatuëng kamôë ka hina.

143. Péu méunôë péu méudeh, bu han lét padeè abèh.

144. Péu payah méung ta pét, pula cit ka gob.

145. Péuleupië hateè.

146. Péunyakèt tablôë, utang ta péuna.

147. Peurôh-rôh drôë lageè eungkôt lam cawan.

148. Prang gôh jéut kuta ka réulôh, musôh goh trôh geutanyôë ka cidra.

149. Réudôk na ujéun tan.

150. Sabab lham bak djôk, téubôh lham beusôë, Sabab sidroë ureung brôk, busôk ban sabôh nanggrôë

151. Sayang kéu sira sijéumpèt, teubôh sië sabôh beulangông.

152. Salah aweuk taplah béulangông, salah inông aneuk tatampa.

153. Seupôt buléun lheè ploh.

154. Sia payah lôn liméuh léuhôb, bace ulôn drôp kuah gob rasa.

155. Sigitu irang, ubeè blang irôt.

156. Silab mata, putôh takuë.

157. Sôm kaya, peuléumah gasiën.

158. Sulèt mupalèt, tupat seulamat.

159. Su ubeè reudôk.

160. Tabri pih kutuëng, tatuëng pih kubri, Ta peugah kri bek ta iëm drôë.

161. Ta yuë jak di keë, djitôh géuntôt; ta yuë jak dilikôt djitrôm tumèt.

162. Ta jak jareung géubri tika duëk, ta jak kayèm geu jôk situëk.

163. Ta blôë han èk, ta bayéu èk.

164. Tahuë leumô deungôn talôë, tahuë manusia deungôn akai.

165. Ta keumeung pô hana sayéup.

166. Ta kira kéu ië mata gôb si titèk, rhô ië mata drôëteuh meubram-bram.

167. Ta méuèn ngôn apui, tutông, Ta méuèn ngôn ië basah, Ta méuèn ngôn sikin téusië.

168. Ta méungôn ngôn aneuk miët, Ta manôë djipecéukô ië, Ta pajôh bu djiséungéu eungkôt.

169. Ta méurakan deungôn ureung malèm, treb-treb jeut kéu teungku.

170. Tangah atéuh sabeè.

171. Ta côk han trôh, ta cunthôk rhô kuah.

172. Tikôh sabôh ureung pôh sireutôh.

173. Campli han leè keu'éung, sira han leè masèn.

174. Udèb péuléumah tempat, mateè péuléumah jirat.

175. Utang ka na èt kéiëng.

176. Ta seut ië laôt deungôn paléut jarôë.
Courtesy of Hasjim M.K. Cs., "Himpônan Hadih Madja," (Banda Acheh, 1969)